BỨC TRANH TREO GÓC LỆCH - Tác giả Nguyễn Khoa Diệu Hà

(Trích từ tập "Ở xứ mưa không buồn")

Tản văn “Bức tranh treo góc lệch” của Nguyễn Khoa Diệu Hà là một lát cắt nhẹ nhàng mà sâu lắng về ký ức, tình chị em và những điều đẹp đẽ được giữ gìn trong thầm lặng. Hình ảnh bức tranh nhỏ treo lệch là biểu tượng cho những vẻ đẹp âm thầm, không phô bày mà thấm đẫm yêu thương. Giọng văn mộc mạc, tinh tế, đậm chất Huế, khơi gợi sự đồng cảm và nhắc người đọc trân quý những kỷ niệm tưởng nhỏ bé nhưng luôn là nguồn sáng âm ỉ trong cuộc sống.

Ảnh copy minh hoạ

Quán cà phê nhỏ thôi nhưng mỗi lần mỏi mệt là tôi tìm đến. Hay nếu không thì lâu lâu ghé lại. Có lúc tôi đi một mình nhưng có lúc tôi rủ nó đi cùng. Và lần nào cũng thế, tôi và nó leo lên gác để đến với chỗ ngồi thân quen của mình.

Hai ô cửa sổ dài mở hướng nhìn xuống đường. Tôi “kết” quán này vì vẻ đẹp mộc mạc của sàn gỗ, tường gỗ, những cây leo nhỏ rủ những chiếc lá xanh non. Khung cảnh này thật đúng với những “mộng mơ” thời tuổi hoa của tôi, được ngồi mơ màng bên khung cửa sổ đầy nắng và gió.

Chủ nhân quán này là một nhiếp ảnh gia với nhiều giải thưởng quốc gia và quốc tế, quán treo nhiều tác phẩm của anh ấy nhưng nó lại thích một bức tranh đóng khung cỡ nhỏ trên tường, trong đó có hình hai đứa bé mặc áo đầm đang hái hoa. Bức tranh màu sơn đã cũ nhưng nó tuyên bố “em thích quán ni cũng vì bức tranh này”! Mà lạ, chủ quán cũng không muốn phô phang bức tranh ra “giữa chợ” mà cố tình chọn góc phải của bức tường để treo, dù rằng còn nguyên cả một mảng tường trống. Một đứa ít nói, tưởng khô khan như nó lại mê bức tranh nhỏ này, đó là một điều khá bất ngờ đối với tôi. Quen và chơi với nhau rồi thân tự bao giờ, nó chưa bao giờ kể về gia đình hay chuyện cơ quan, thời trang, yêu đương… mà lúc nào cũng chỉ nói về cà phê, nói về những chuyến đi “phượt” như là để khám phá cái điểm tận cùng của bản thân là gì. Cứ tưởng nó cũng “bụi bặm” lắm….

“Nhà em có 7 anh chị em nhưng chỉ có hai người con gái, đó là chị em và em”- tự nhiên nó chậm rãi kể. “Chị lấy chồng năm 19 tuổi, lúc ấy em mới 7 tuổi. Chị lấy chồng gần nhà nên em cũng chẳng có cái cảnh chia xa. Nhưng giờ chị em mất rồi, vì bị ung thư. Lần đầu tiên đến quán này, không hiểu sao vừa nhìn thấy bức tranh là em nhớ về chị, nghĩ ra cảnh đó là hai chị em đang đi hái hoa cùng nhau và em vui. Lạ rứa đó! Từ ấy, mỗi lần buồn hay cần một chốn bình yên là em tìm đến quán này. Chính vì bức tranh đó! ”. Nếu nó không kể chuyện chắc tôi cũng không để ý đên bức tranh ở góc lệch ấy. Và tôi trôi vào dòng ký ức cùng nó. Ngày mẹ sinh nó, chị mới 11 tuổi. Cha mất, mẹ một đàn con 7 đứa, chị phải “tha” nó khắp nơi chơi cùng lũ trẻ trong xóm. Chị cũng nhiều lần để nó ngã lăn từ trên giường xuống nhưng chẳng hiểu bà mụ đỡ thế nào mà chẳng bị sao cả. Chị cũng đánh nhau với mấy đứa bạn vì dám chọc em mình. Tuổi thơ của nó trong câu chuyện kể của chị là những chiều chị tha nó đi hái bông cẩn chơi trò lồng đèn, là hái trái mâm xôi gai cào rách áo, là đi nhặt trái bàng chín đập hạt lấy nhân ăn, là hái hoa dại kết thành tràng chơi trò công chúa…. Chị đã ôm ấp nó bằng bàn tay bé nhỏ của mình và mãi sau này, khi chị lấy chồng, chị cũng san sẻ cùng mạ nỗi khó khăn để nuôi nó ăn học.

Nó vừa trở về sau chuyến đi thăm và tặng quà cho trẻ em vùng cao A Lưới, Nam Đông. Khi cơ quan của nó kêu gọi quyên góp áo quần, sách vở, đồ dùng học tập cho trẻ em vùng núi, nó là người hăng hái nhất. Nó ở lại sau giờ làm kiểm tra từng cái áo, đơm lại hột nút, kết lại cái khuy, phân loại, xếp vào từng bao gọn gàng. Nó bảo nó thấy chị mình trong dáng vẻ của những đứa trẻ vùng cao ấy, cái dáng vẻ hồn nhiên chơi đùa, cười vui trong trẻo dù trên tay là đứa em mặt mũi cũng tèm lem đang cười theo. Nó thấy chính nó là đứa trẻ chơi lang thang ở nhà rông, tha hồ vọc đất, vọc cát khi mẹ ngồi dệt zèng. Và nó nhớ chị nó mới 19 tuổi đã làm mẹ.

“Em đang có kế hoạch mở lớp dạy thêm cho trẻ em nghèo, dạy không lấy tiền”, nó thổ lộ kế hoạch với tôi và cho biết sẽ kêu gọi những bạn bè thân thiết hỗ trợ thêm, trước mắt là các môn Toán, Văn, Anh Văn. “Em nhớ chị em hay nói “ D ơi, cố học đi em, học cho chị nữa. Nhờ thế mà em học xong đại học đó, chứ hồi ấy nhà nghèo em mấy lần định nghỉ học”.

Có những tiếng nói lặng thầm trong cuộc sống, như dụng ý treo bức tranh vào góc lệch của chủ quán, như nó - lặng thầm nhớ thương, lặng thầm sống tốt. Chiều hôm ấy trời Huế gió hơi nhiều, những chiếc lá me vàng bay vào ô cửa sổ, nó và tôi cùng đưa tay ra hứng, tôi bỗng không nỡ vứt đi những chiếc lá me trong tay mà ép vào quyển sổ, tôi nhận ra vẻ đẹp của những chiếc lá me vàng- một vẻ đẹp khác của lá me xanh và tôi hiểu trong cuộc sống này có những vẻ đẹp không nằm ở những khuôn mẫu cố định./.

N.K.D.H