MIÊN MAN MIỀN NAM CỰC - Đặng Ngọc Tam Giang

Ở nơi ấy, nơi sở hữu nhiều “cái nhất”. Không phải cái nhất “đăng quang” hay nhất của sự chiến thắng, mà là cái nhất của sự khắc nghiệt: Lạnh. Gió. Khô... Ở độ cao cách mực nước biển 3 nghìn mét, nơi trục toạ độ chạm về con số không của vĩ tuyến, mọi hướng nhìn đều về phương Bắc... Câu thơ của Xuân Quỳnh từng viết: “Hướng về anh - một phương” là đây chăng? Có lẽ không phải!

Nơi lạnh ấy - lạnh đến gần âm chín mươi độ, nơi mặt trời luôn vắng bóng, chỉ làm lữ khách ghé qua. Chỉ có bóng tối và băng là bạn hàn huyên và đối ẩm.

Gió là người bạn tri kỷ, người bạn triệu năm thao thức đầy tiếng thở dài. Lời của gió không phải tiếng ru thương mến, không phải nhạc rừng vi vu, không là âm thanh biển gọi, mà là câu chuyện kể trùng trùng tuyết cuộn cô liêu. Cô liêu xuyên qua từng đỉnh băng, từng linh hồn cổ xưa. Gió của những ngày không bình yên, gió thét hú xé cả bầu trời. Gió muốn phơi bày “bộ xương trắng” của lục địa ngủ quên?

Thông thường, “gam đời” của gió đi kèm cùng mưa, trong tâm thức chúng ta là vậy. Nhưng ở nơi ấy, mưa gần như tuyệt tích. Là miền khô nhất Trái Đất. Đặc biệt như vùng McMurdo - người ta cho rằng đã 2 triệu năm rồi không có mưa. Bạn, cũng như tôi, chỉ cần nghe qua thôi cũng đã khát cháy cổ họng, đúng không? Và chúng ta, miên trường tưởng tượng đó là miền Sao Hoả: Lạnh, khô và mặn.

Vị mặn mà hơn cả “nghĩa keo sơn”, mặn gấp đôi độ mặn Biển Chết, gấp mười mấy lần đại dương. Đó là độ mặn ở hồ Don Juan, thuộc vùng Thung lũng Khô. Và như thế, nếu trong tương lai, Sao Hoả là miền đất hứa, thì tại sao nơi này, nơi chúng ta đang nói đến không thể là “một hành tinh” mới như người bạn sao kia?

***

Tôi giấu tên gọi nơi ấy đến giờ, nhưng hẳn bạn đã biết: Đó là Nam Cực. Vùng tuyết trắng xoá một màu; tinh khôi đến nao lòng. Một thảm lụa khổng lồ, dang rộng mênh mông, trùm lên lục địa rộng đến 14 triệu km², tổng diện tích gấp đôi nước Úc. Màu trắng ấy có thể ví như màu trinh nguyên, màu vở học trò. Nhưng trong bản thể, màu trắng khác với đơn sắc. Trắng của Nam Cực là một sắc thái phức tạp, trắng của tuyết, băng, sương... trắng trong im lặng nghìn nghìn năm. Trắng đến huyền nhiệm, ám ảnh của sự sống ẩn mình trong đó.

Và khi chim cánh cụt đôi lần xuất hiện trên mặt băng chính là những nét mực chấm phẩy vào trang vở. Đó là những ký tự sinh động, báo hiệu sự sống vẫn hiện diện, dù thiên nhiên khắc nghiệt đến chừng nào. Sự sống ấy tồn tại theo cách riêng như nhà thiền triết: kiệm lời, suy tư, lạnh lùng bên ngoài song ấm áp trong tâm.

Không phải chỉ là một lớp trắng trinh nguyên đơn thuần trải rộng, mà trong chiều sâu thăm thẳm - bề dày đến hàng nghìn mét, chất chồng trùng trùng những tầng băng.

Ẩn giấu và thấm đẫm dưới các tầng băng là những dòng sông âm thầm chảy, những ao hồ, và cả vi sinh vật cổ đại chưa từng thấy ánh mặt trời. Băng thành núi, thành đỉnh vương xa với mặt nước biển. Không biết trong giấc mơ nào đó, Nam Cực có mơ vươn đến trời xanh, chạm những thiên hà xa xôi?

Băng thành nhịp thở, sinh mệnh, và là ký ức; băng làm cuốn nhật ký nguyên thủy của Trái Đất, của loài người khảo nghiệm. Nói không ngoa, nó là “ngân hàng thời gian”, là “cỗ máy xa xưa” còn lưu giữ; trong mỗi tầng băng tuyết kia là một trang sử sinh động nếu được giải mã...

Nam Cực đâu chỉ là điểm tận cùng của bản đồ. Nó còn là khởi đầu cho những câu hỏi bất tận về sự sống, về khí hậu, và những bí mật mà con người chưa thể chạm tới.

Nếu thế giới là một bản giao hưởng, thì Nam Cực chính là bè trầm; trầm lắng đến “ẩn thoại” nhưng vô cùng cần thiết. Nếu Trái Đất là phố thị xôn xao, thì Nam Cực là khu thiền viện lặng im; im lặng đến ngỡ ngàng và minh triết. Nếu sa mạc là miền của cát và gió, thì Nam Cực là sa mạc của gió và tuyết. Nếu tách rời toạ độ ra khỏi Trái Đất để nhìn về, thì Nam Cực chính là “mặt trăng của băng tuyết”; trăng trắng đến mức ảo giác lòng trần.

Miên man như giấc mơ. Giấc mơ rất thật, rất xa xôi, nhưng cũng rất gần. Mỗi dấu hiệu biến/ thay đổi của Nam Cực là mỗi nơ-ron truyền cảm, vi mạch điện từ, tần số rung động... đến Trái Đất, nơi duy nhất mà hiện tại loài người đang cư trú. Cùng với Bắc Cực, hai vị trí cuối cùng ấy như hai con mắt “nhắm - mở” của cơ thể hành tinh xanh này. Và, giữ gìn gì bằng gìn giữ con ngươi.

Đ.N.T.G